Η γέννα απροσδόκητο ταξίδι

Συνέντευξη στη Μάνα Γης στις 23/4/2012

Είναι μια αγαπημένη ομάδα γυναικών που με κάνουν πολύ περήφανη που είμαι Ελληνίδα. Είναι ο σύλλογος Βοηθών Μητρότητος εδώ στην Ελλάδα. Όταν είμαι κοντά τους νιώθω οτι είμαι στο σωστό το μέρος. Μπορώ να μιλήσω για την εγκυμοσύνη μου, για τον τοκετό μου, για την αγάπη μου στη φυσική γονεικότητα και να βρω αδελφές. Πολλές αδελφές. Διαγράφεται η εικόνα που ο γιατρός μιλάει για τη στενή λεκάνη και για το μεγάλο μωρο, για την πληρωμή του νοσοκομείου και για την περίπτωση θερμοκοιτίδας. Εδώ η ψυχή μου γαληνεύει, η καρδιά ανοίγει και το μωρό μου χαμογελάει. Η εγκυμοσύνη αντιμετωπίζεται ως ευλογία και οι μαμάδες αγκαλιάζονται και σφίγγουν τα χέρια η μια της άλλης. Η Μαρία Ανδρεουλάκη, η πρώτη βοηθός μητρότητος στην Ελλάδα με πολύ μεράκι και αίσθημα εθελοντισμού έχει χτίσει τουβλάκι τουβλάκι αυτό το κλίμα γυναικείας αλληλεγγύης  και μητρικού πατριωτισμού. Βρίσκει πάντα λίγο χρόνο να απαντήσει στις όποιες ανασφάλειες της μάνας και να παρηγορήσει ή να συμβουλέψει χωρίς ποτέ να αφήσει υπαινιγμο αυθεντίας. Κάθε φορα θα σε χαλαρώσει που λόγω παιδιού δεν πρόλαβες το τάδε σεμινάριο ή δεν έχεις λεφτά και θα σου υπενθυμίσει πόσο σημαντικό είναι να ακολουθείς το μωρό σου. Μπορεί να μην έχω κάνει μάθημα μαζί της (ακόμα!!!) αλλά με μια της κουβέντα μου δίδαξε ποιο είναι το πιο σημαντικό σκαλοπάτι που πρέπει να δρασκελίσει μια βοηθός μητρότητας. 

Σας ευχαριστώ πολύ για την τιμή που μου κάνετε να μιλήσω για αυτό το τόσο όμορφο λειτούργημα! Μια μικρή σημείωση για αρχή: πάντα μου άρεσε να διαβάζω και να γράφω. Ένα μόνιμο ερώτημά μου ήταν – πότε ‘απελευθερώνεις’ ένα γραπτό, πότε είναι έτοιμο, ολοκληρωμένο; Από εισαγωγές σε βιβλία πολλών γνωστών και αγνώστων, ανακάλυψα ότι πολλοί έχουν το ίδιο ερώτημα: εφόσον αλλάζουμε συνεχώς, αλλά τα γραπτά μένουν, πώς μπορείς να θεωρήσεις κάτι ολοκληρωμένο; Αυτά που θα διαβάσετε λοιπόν είναι κάποιες ιδέες μου αυτή τη στιγμή - είναι πολύ πιθανό σε λίγο καιρό να έχουν εμπλουτιστεί, απλουστευθεί, ή και αλλάξει εντελώς!

Μίλησέ μας για το πώς ξεκίνησες να παραστέκεσαι σε μανούλες κατά τη διάρκεια της γέννας τους;

Στα είκοσί μου χρόνια, για κάποιον ανεξήγητο τότε λόγο ή από ένα παράξενο ‘κάλεσμα’, είχα ζητήσει από ένα οικογενειακό φίλο γυναικολόγο να παρευρεθώ σε γέννα. Με είχε αφήσει κατ’εξαίρεση σε τοκετό που έκανε ένας συνάδελφός του εκείνη την ώρα, αφού πρώτα τον διαβεβαίωσε ότι δεν θα λιποθυμούσα ή θα τον έφερνα σε δύσκολη θέση. Καθόμουν θυμάμαι στην πόρτα, μπαινόβγαινε πολύς κόσμος, φώναζαν στη μητέρα να σπρώξει, εκείνη είχε γίνει κατακόκκινη, ήμουν ακριβώς μπροστά στο άνοιγμα του κόλπου, απ’όπου είχαν βγει αιμορροΐδες και μωρό δεν φαινόταν, μου φαινόταν σαν πεδίο μάχης – το επόμενο που θυμάμαι είναι το χτύπημα στο κεφάλι μου από το μάρμαρο του δαπέδου - είχα πέσει τελείως ανάσκελα - και κάποιον να φωνάζει μια νοσοκόμα ‘Τόνια! Τόνια!’ για να με μαζέψουν (κι εγώ σκεφτόμουν, γιατί είναι εδώ η Τόνια – η κολλητή μου -, και πού βρίσκομαι;) Φυσικά έφερα τον συνάδελφο γιατρό σε πολύ δύσκολη θέση, και έτρεχαν να μου φέρουν παγωμένο νερό και να με συνεφέρουν, και ντράπηκα τόσο πολύ που ήθελα να εξαφανιστώ επί τόπου… Η γυναίκα μεταφέρθηκε στο χειρουργείο κι εγώ ήμουν απέξω, και αναρωτιόμουν τι είδους ιδέα ήταν αυτή που μου είχε έρθει. Τότε ήρθε κοντά μου μια νεαρή μαία και μου είπε – ‘έλα να δεις, βγαίνει το μωράκι!’ ‘όχι, αφήστε καλύτερα’, της είπα, ‘έλα, έλα, είναι μαγική στιγμή!’ και με πήρε από το χέρι μαζί της. Εγώ πήρα μαζί μου το παγωμένο νερό, και κάθισα γονατιστή στο πάτωμα, ακριβώς μπροστά στο άνοιγμα του κόλπου (ξανά!), και η μαία μου λέει – ‘όχι και στο πάτωμα, δεν είναι προσευχή’, και σκεφτόμουν δύο πράγματα – ας είμαι κοντά στο πάτωμα, ώστε αν ξαναλιποθυμήσω να μην με μαζεύουν, και ναι, είναι προσευχή!

Έξι χρόνια μετά γέννησα το πρώτο μου παιδί. Είχα μια υπέροχη εγκυμοσύνη, ήμουν ‘καλά προετοιμασμένη’, και σαν καλή μαθήτρια περίμενα να έχω μια υπέροχη εμπειρία τοκετού, έτσι όπως την είχα σχεδιάσει, να πετύχω δηλαδή στις εξετάσεις. Η εμπειρία της γέννας αυτής ήταν η πιο δύσκολη που έχω περάσει ποτέ στη ζωή μου, τόσο εκείνες τις ώρες, όσο και για τουλάχιστον ένα χρόνο μετά. Κατέληξα με μια καισαρική με επιπλοκές που επηρέασαν τη σωματική και ψυχική/ψυχολογική μου κατάσταση για τον επόμενο χρόνο, συμπεριλαμβανομένου και του θηλασμού της κόρης μου. Ξεκίνησα να ψάχνω τι θα μπορούσα να κάνω για να θεραπεύσω τη δική μου εμπειρία, και ελπίζοντας να δώσω μια διαφορετική δυνατότητα επιλογής στην κόρη μου αν αποφασίσει κάποτε να γίνει μητέρα. Μέσα από προσωπική δουλειά με τον εαυτό μου, προέκυψε και η έντονη ανάγκη μου να είχα μοιραστεί την εγκυμοσύνη μου και τον τοκετό μου με μία γυναικεία παρουσία που θα με συντρόφευε και, πιστεύω, θα με βοηθούσε να αντιμετωπίσω τα πράγματα διαφορετικά. Έτσι μου προέκυψε η βοηθός μητρότητας!

Υπάρχουν κάποια "μυστικά" για μια γρήγορη και χωρίς πόνο γέννα;

Η κάθε εμπειρία τοκετού είναι τελείως διαφορετική από γυναίκα σε γυναίκα, και συνήθως και από γέννα σε γέννα, στην ίδια γυναίκα. Ξέρω ότι τα κύρια σημεία που έχει τονιστεί κοινωνικά σε σχέση με τον τοκετό είναι η διάρκειά του (να είναι γρήγορος) και ο αντιμετώπιση του πόνου (να είναι ανώδυνος). Όμως ένας τοκετός μικρής διάρκειας και «ανώδυνος» δεν είναι απαραίτητα και ο πιο ικανοποιητικός για κάθε γυναίκα. Θα έλεγα μάλλον ότι δεν υπάρχει προκαταβολικά «ιδανικός τοκετός».

Έχει όμως σημασία να εξετάζουμε - είτε πριν τη γέννα, όσο ακόμα η γυναίκα προετοιμάζεται για τον τοκετό της, είτε εκ των υστέρων - πώς θα μπορούσε η κάθε γυναίκα να αποκομίσει τη μεγαλύτερη ικανοποίηση από την εμπειρία της γέννας της. Σε αυτό θεωρώ ότι παίζει μεγάλο ρόλο η επαφή με το μωρό της και τις ανάγκες της, η ενημέρωσή της πάνω στις επιλογές της, και η κατάλληλη στήριξη ώστε να τις πραγματοποιήσει. Αν πάλι τα πράγματα δεν εξελιχθούν όπως τα είχε σχεδιάσει ή φανταστεί, να υπάρχει κατάλληλος χρόνος και χώρος για να εκφράσει τα συναισθήματα που τις προκάλεσαν αυτές οι αλλαγές στο δικό της σχέδιο του «ιδανικού της τοκετού». Σε όλα αυτά τα σημεία μπορεί να βοηθήσει πολύ η παρουσία της βοηθού μητρότητας.

Πιο πρακτικά, υπάρχουν δεκάδες, ίσως εκατοντάδες τρόποι για να βοηθηθεί μια γυναίκα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης της. Πολλοί «εγγυώνται» έναν γρήγορο και ανώδυνο τοκετό. Η προσωπική μου και επαγγελματική μου πείρα μέχρι τώρα μου έχει δείξει ότι μια γέννα είναι ένα απροσδόκητο ταξίδι και χρειάζεται να το δούμε σαν τέτοιο: έχοντας μαζί μας τις αποσκευές που θα θέλαμε, αλλά παραμένοντας ανοιχτές για το πώς θα είναι αυτό το ταξίδι και πού θα καταλήξει.

Θα έλεγα πως οτιδήποτε κάνει τη μητέρα ευτυχισμένη και ευχαριστημένη, είναι μάλλον «σωστό». Σε περιπτώσεις που η ίδια η μητέρα ή οι «ειδικοί» στους οποίους απευθύνεται παρατηρήσουν κάτι «λάθος» (π.χ. στη στάση του σώματός της, ή στην αναπνοή της, ή στο μωρό της, κ.ά.), τις περισσότερες φορές έχει δίκιο η μητέρα και το μωρό. Ακόμα και αν νομίζουμε ότι θα της δείξουμε έναν «καλύτερο» τρόπο να στέκεται, να κάθεται, να κρατάει το μωρό της, να αναπνέει, ας αναρωτηθούμε πρώτα αν η πρότασή που θα της κάνουμε και ο τρόπος που θα την κάνουμε θα την ενδυναμώσει στη σχέση της με τον εαυτό της σαν μητέρα και στη σχέση της με το μωρό της, ή θα την αποδυναμώσει και θα την κάνει να αμφισβητεί τις μητρικές της ικανότητες…

Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που σου έχει διδάξει αυτό το επάγγελμα;

Ότι η γέννα, μια μικρογραφία της ζωής, δεν είναι κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε! Ότι στη γέννα δεν υπάρχουν «κανόνες». Και ότι, τόσο στον τοκετό όσο και μετά, η μητέρα και το μωρό ξέρουν καλύτερα από όλους!

Έχουν υπάρξει γυναίκες που τελικά μετανοιώνουν να προχωρήσουν σε μια φυσική γέννα; Τι πιστεύεις ότι συνέβαλε σε αυτή την απόφαση (μαλακια ερωτηση);

Δεν είμαι σίγουρη αν καταλαβαίνω σωστά την ερώτηση, αν οι γυναίκες μετανοιώνουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή στη διάρκεια του τοκετού;

Στην εγκυμοσύνη η κάθε γυναίκα μπορεί να σχεδιάζει ή να φαντάζεται κάπως τον τοκετό της. Κάποιες έχουν στο μυαλό τους κάτι πολύ συγκεκριμένο και φροντίζουν να το πραγματοποιήσουν. Άλλες φαντάζονται κάτι αλλά δεν τολμούν να το πουν ούτε στον εαυτό τους καλά καλά… Άλλες ακολουθούν κατά γράμμα αυτό που θα τους πει ο γιατρός τους. Κάποιες φορές (ή αρκετά συχνά!) υπάρχει κενό μεταξύ της θεωρίας και της πράξης. Μια γυναίκα μπορεί να έχει δει μια ταινία, να έχει διαβάσει βιβλία, να έχει ακούσει ιστορίες, ή να έχει μια προκαθορισμένη ιδέα στο μυαλό της για το πώς πρέπει να γεννήσει, και αυτοί οι παράγοντες να καθορίσουν τις επιλογές της για τον τοκετό της. Άλλες φορές οι ίδιες οι δυνάμεις του τοκετού εκείνη την ώρα είναι πρωτόγνωρες για εκείνη, και αλλάζει γνώμη και πορεία στη διάρκειά του. Η φυσική γέννα έχει από κάποιους ιδανικοποιηθεί, ενώ από άλλους καταδικαστεί. Σίγουρα υπάρχουν κάποια δεδομένα από άποψη φυσιολογίας για το τι είναι καλύτερο για το ξεκίνημα της ζωής, και θεωρώ ότι αυτές οι πληροφορίες πρέπει να διδάσκονται στα σχολεία, πολύ πριν την ευάλωτη περίοδο της εγκυμοσύνης! Από την άλλη, είναι τόσοι παράγοντες που μπορεί να παρεμποδίσουν τις φυσικές διαδικασίες του τοκετού (κοινωνικοί, οικονομικοί, προσωπικοί, πολιτικοί), που ακόμη και εκεί δεν θα προσπαθούσα να «πείσω» μια γυναίκα για τον καλύτερο τρόπο να γεννήσει το μωρό της. Είμαι σίγουρη όμως ότι με την κατάλληλη ενημέρωση, και συνεχόμενη στήριξη, θα μπορέσει να βρει τον καταλληλότερο τρόπο για να φέρει στον κόσμο το κάθε παιδί της.

Τι έχεις να πεις για την παρουσία του συντρόφου κατά τη διάρκεια της γέννας;

Και πάλι, δεν υπάρχουν κανόνες. Η γέννα είναι ένα παιχνίδι χωρίς κανόνες! Υπάρχουν σύντροφοι (θεωρώ ότι μιλάμε για τον πατέρα του μωρού) που έχουν ουσιαστικό ρόλο στη γέννησή του. Κάποιες γυναίκες ή κάποια ζευγάρια προτιμούν να γεννήσουν μόνοι τους, όπως ήταν μόνοι τους και στη σύλληψη του μωρού τους. Άλλες γυναίκες δεν αισθάνονται άνετα με την παρουσία του άνδρα τους και προτιμούν να μην παρίσταται, ενώ άλλες τον θέλουν κοντά τους αλλά δεν αισθάνεται εκείνος άνετα. Σε κάποιες χώρες η παρουσία του συντρόφου είναι λίγο-πολύ υποχρεωτική!

Από τη μια μεριά, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την ιστορία: παραδοσιακά η γέννα ήταν γυναικεία υπόθεση. Βέβαια στην εποχή μας η πλειοψηφία των μαιευτήρων είναι άνδρες, ενώ και οι γυναίκες μαιευτήρες έχουν εκπαιδευτεί από άνδρες ή σύμφωνα με ένα ανδρικό πρότυπο σκέψης, οπότε μπορεί να τους μοιάζουν αρκετά στην αντιμετώπιση και στους τρόπους. Από την άλλη, γνωρίζω πολύ λίγες πλευρές της ζωής μας που ακολουθούν τους παραδοσιακούς τρόπους. Τα παιδιά δεν μεγαλώνουν πια παραδοσιακά, ούτε τα ζευγάρια είναι πια παραδοσιακά, είναι λοιπόν λογικό να αλλάξει και ο τρόπος που γεννάνε οι άνθρωποι. Ακριβώς επειδή οι συνθήκες είναι τόσο διαφορετικές, θα έλεγα ότι το θέμα της παρουσίας του συντρόφου στον τοκετό είναι πολύ προσωπικό του ζευγαριού: θα πρότεινα να είναι ανοιχτοί και στις δύο πιθανότητες, της παρουσίας του ή απουσίας του, και αν είναι δυνατό, να συζητήσουν από πριν πώς αισθάνονται με τη μία ή την άλλη επιλογή. Εφόσον πρόκειται για τη γέννηση του μωρού του, είναι λογικό ο πατέρας να έχει δικαίωμα γνώμης. Και εφόσον η μητέρα θα το γεννήσει και η διαδικασία θα τους είναι άγνωστη, καλό είναι η μαμά να αισθάνεται άνετα να πει κάθε στιγμή τι τη βοηθάει και τι όχι, κρατώντας όσο μπορεί επαφή με τον εαυτό της και το μωρό της. Με αυτό τον τρόπο μάλλον θα πάρει τις σωστές αποφάσεις!

Τι θα συμβούλευες μια μανούλα να κάνει για να γεννήσει όσο πιο γλυκά άνετα γίνεται;

Όπως και με την περίπτωση του ‘γρήγορου και χωρίς πόνο τοκετού’, δεν θεωρώ ότι ένας ‘γλυκός και άνετος’ τοκετός είναι το ζητούμενο για κάθε γυναίκα. Θα άφηνα τη γυναίκα να ορίσει πώς θα ήθελε τον τοκετό της. Π.χ. μια γυναίκα μου είχε πει ότι δεν θέλει να γίνει πολύ γρήγορα, για να τον νιώσει – είχε χάσει αυτή την ευκαιρία με τους άλλους δύο τοκετούς της. Μια άλλη είχε τρομάξει που ήταν τόσο γρήγορος και κρατούσε το μωρό της μέσα στον κόλπο, εμποδίζοντάς το να βγει, γιατί είχε διαβάσει ότι οι πρώτοι τοκετοί κρατούν αρκετές ώρες. Μια άλλη γυναίκα είχε στο μυαλό της έναν συγκεκριμένο τρόπο για τη γέννα της (με απαλή μουσική και διαλογισμό), και ο τοκετός της ήταν πολύ έντονος στο τέλος που ερχόταν το μωρό της, τόσο που εκείνη έβγαλε κάποιες δυνατές κραυγές. Αργότερα μου είπε πως είχε απογοητευθεί που δεν είχε τον γαλήνιο, ήπιο τοκετό που είχε ονειρευτεί.

Κάποιες φορές η γέννα μιας γυναίκας μπορεί να είναι ακριβώς έτσι όπως τον είχε φανταστεί ή ονειρευτεί. Μπορεί να ταιριάζει απόλυτα στον χαρακτήρα της. Όπως και ένα μωρό… Άλλες φορές μπορεί να την περιμένουν μεγάλες εκπλήξεις! Το μωρό να έχει άλλες ιδέες από εκείνη για το πώς θέλει να κάνει την πρώτη εμφάνισή του στον κόσμο!

Σίγουρα η άνεση της μητέρας παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του τοκετού, αλλά εξαρτάται τι εικόνα έχουμε στο μυαλό μας όταν λέμε ‘άνεση’. Εγώ το βλέπω πιο πολύ ως «άνεση να μπορεί να εκφραστεί στιγμή με στιγμή για το πώς αισθάνεται, τι περνάει, πώς είναι το μωρό της και τι νομίζει ότι θα βοηθήσει εκείνη και το μωράκι αν υπάρχει κάποια δυσκολία». Αυτού του είδους η «άνεση» μπορεί να συμπεριλαμβάνει έντονες στιγμές και συναισθήματα, και τόσο η γυναίκα όσο και οι άλλοι παρευρισκόμενοι θα χρειαστεί να μπορούν να τα αποδεχτούν και να προχωρήσουν, χωρίς επικρίσεις ή άτοπες συμβουλές.

Ποια η γνώμη σου για τη γέννα στα ελληνικά νοσοκομεία; Ποιος ο  ρόλος της ΒΜ στο μαιευτήριο;

Αυτή η ερώτηση μπορεί να αποτελέσει το περιεχόμενο ενός ολόκληρου βιβλίου! Δεν θα εστίαζα πάντως στη λέξη «ελληνικά», γιατί πολλά νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο έχουν παρόμοιες συνθήκες όσον αφορά τον τοκετό. Το θέμα λοιπόν είναι ο νοσοκομειακός τοκετός. Υπάρχουν πια σαφείς οδηγίες για τις συνθήκες και τα δικαιώματα της γυναίκας που γεννάει σε οποιοδήποτε μέρος, ώστε να διασφαλιστεί η σωματική, ψυχική και ψυχολογική υγεία, τόσο η δική της όσο και του μωρού της. Μια πολύ καλή πηγή για αυτό είναι οι αρχές και οδηγίες που έχει δημοσιεύσει το IMBCI (InternationalMorthBabyChildbirthInitiative), μια πρωτοβουλία επαγγελματιών υγείας από όλο τον κόσμο που συμπεριλαμβάνει τα δέκα βήματα για νοσοκομεία φιλικά προς τη μητέρα (το δέκατο βήμα περιλαμβάνει τα δέκα βήματα για νοσοκομεία φιλικά προς τα βρέφη). Διαβάζοντας αυτό η μέλλουσα μητέρα (και όσοι ενδιαφέρονται για εκείνη, δηλ. ο σύντροφος, συγγενείς αλλά και οι επαγγελματίες υγείας που την παρακολουθούν) μπορούν να φτιάξουν ένα πλάνο φροντίδας δικής της και του μωρού, που να σέβεται τις επιθυμίες της και τυχόν παράγοντες υγείας που χρήζουν προσοχής, διασφαλίζοντας έτσι τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για εκείνη και το μωρό της. Τα κείμενα που έχει δημοσιεύσει αυτή η εξαιρετική ομάδα είναι επίσης μέσα σε εκείνα που θεωρώ ότι πρέπει να διδάσκονται στα σχολεία! Έτσι ενημερώνονται και οι ενήλικες (δάσκαλοι, γονείς) και τα παιδιά ότι ορισμένες διαδικασίες που θεωρούνται ‘συνηθισμένες’ δεν είναι απαραίτητα και ‘φυσικές’ ή σωστές για τη συνολική υγεία του ζευγαριού μητέρας-μωρού, και της οικογένειας. Πρόκειται για επιστημονικές έρευνες που καταλήγουν σε συμπεράσματα για τα δικαιώματα μητέρας-μωρού που αυτή τη στιγμή σε πολλά μέρη του κόσμου θεωρούνται ‘γραφικά’, ‘τρελά’, ‘επικίνδυνα’, ‘ανασφαλή’.

Ο ρόλος της βοηθού μητρότητας σε έναν νοσοκομειακό τοκετό – όπως σε κάθε περίπτωση, αρχική της μέριμνα είναι η μητέρα. Ιδανικά την έχει γνωρίσει από πριν και έτσι είναι ένα πρόσωπο γνωστό, σταθερό και οικείο δίπλα της, σε ένα περιβάλλον όπου οι βάρδιες και τα πρόσωπα αλλάζουν και οι ρυθμοί είναι έντονοι και γρήγοροι. Έτσι της εξασφαλίζει αρχικά αυτή τη σταθερότητα παρουσίας και οικειότητα. Μετά μπορεί να φροντίσει για τη σωματική της άνεση (θέσεις στο κρεβάτι, ή περπάτημα, μασάζ, παρέα ή απλή παρουσία…). Να της υπενθυμίσει κάτι σε σχέση με τις επιθυμίες της από παλιότερες κουβέντες τους, που μπορεί την ώρα του τοκετού να το έχει ξεχάσει. Να καθησυχάσει τον πατέρα ή άλλους συγγενείς, αν χρειάζεται. Να προστατεύσει τον προσωπικό της χώρο (αφήνοντάς την ήσυχη αν το χρειάζεται!) Με την πείρα και την πάροδο του χρόνου, η καθεμία βοηθός μητρότητας βρίσκει το ρόλο της, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε μητέρας ή ζευγαριού, και τη δική της προσέγγιση και προσωπική εξέλιξη.                            

Πώς γεννάμε οι Ελληνίδες και τι χαρακτηρίζει τις επιλογές μας;           

Και πάλι δεν θα εστίαζα στην εθνικότητα. Οι γυναίκες γεννάνε με πολλούς τρόπους. Οι γυναίκες που ζούνε σε συνθήκες μεγάλης πόλης στον δυτικό πολιτισμό έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Πολλές γυναίκες γεννάνε παρόμοια με τις Ελληνίδες. Αυτό είναι ένα κοινωνικό θέμα, βαθύ, πολιτικό και ευαίσθητο. Αν μελετήσουμε την ιστορία της ιατρικής και του τοκετού, θα δούμε κάτω από ποιες συνθήκες μεταφέρθηκαν οι τοκετοί στα νοσοκομεία, και πώς και πότε έγινε ο τοκετός μια ιατρική πράξη, ενώ ήταν μια φυσική διαδικασία, συνηθισμένη και ιερή συγχρόνως. Ένα μεγάλο κομμάτι σε αυτό παίζει η ενημέρωση και η γνώση. Εξίσου σημαντικό είναι η επαφή με τον εαυτό μας. Καμιά φορά η εξωτερική γνώση μας απομακρύνει από την εσωτερική γνώση! Κάποιες γυναίκες χρειάζονται και τα δύο σε μια καλή ισορροπία. Άλλες αρκούνται στο ένα από τα δύο. Όσο περισσότερο μαθαίνουμε να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας, τόσο λιγότερο θα κοιτάζουμε έξω από εμάς για λύσεις και ανθρώπους που θα μας «σώσουν» και θα μας υπαγορεύσουν το «σωστό». Αυτό ισχύει για τις επιλογές στον τοκετό, αλλά και για πολλές άλλες πλευρές της γονεϊκότητας, από την εμπιστοσύνη στο μωρό μας, την επικοινωνία μαζί του, επιλογές στην ιατρική του φροντίδα, την εκπαίδευση, τη διατροφή κτλ. Επειδή είναι ένας κύκλος που συχνά δεν ξέρεις από πού να τον αρχίσεις, εγώ θα ξεκινούσα με την ενδυνάμωση των μητέρων, ώστε να μεγαλώσουν παιδιά που παρατηρούν, σκέφτονται, κρίνουν και αποφασίζουν με το νου τους και την καρδιά τους.

Είναι ένα καινούργιο επάγγελμα και οι γυναίκες αναρωτιούνται. Πώς κάνει μια γυναίκα την επαφή με τη βοηθό μητρότητας; Πώς καταλαβαίνει αν τη χρειάζεται και πώς ξεκινάει τη σχέση;

Πράγματι αυτή είναι καίρια ερώτηση! Σε μέρη του κόσμου όπου η βοηθός μητρότητας είναι πια αποδεκτή, οι εκπαιδεύσεις εστιάζουν σε πρακτικές πληροφορίες που πρέπει να έχει για να ασκήσει το επάγγελμα. Στην Ελλάδα βρεθήκαμε με έναν ακόμη παράγοντα, όταν μελετούσαμε και δημιουργούσαμε το ιδανικότερο πρόγραμμα εκπαίδευσης: η ενημέρωση του κοινού. Οι υποψήφιες ή νέες βοηθοί μητρότητας (όπως και οι παλιότερες!) θεωρώ ότι έχουν σαν επιπλέον ρόλο να ενημερώνουν και εξαπλώνουν την έννοια του λειτουργήματος αυτού. Αυτό μπορεί να γίνει όπως αισθάνεται η καθεμία άνετα να το κάνει: μέσα από άρθρα, εκδηλώσεις, ομιλίες, προβολές, ομαδικές ή ατομικές συναντήσεις, κουβέντες σε παιδικά πάρτυ, στην παιδική χαρά, σε μαγαζιά, στο σούπερ μάρκετ, βάζοντας φυλλάδια σε δημόσιους χώρους, και γενικά όπου υπάρχουν μωρά ή γονείς (ή γιαγιάδες, παππούδες, θείες, θείοι…. είναι ένα θέμα που αφορά όλους μας!) Παλιότερα θυμάμαι ότι στα παιδικά πάρτυ των παιδιών μου (που κάποια στιγμή, συνήθως από βαρεμάρα των ενηλίκων, γίνεται η τυπική ερώτηση «με τι ασχολείσαι;») καταλήγαμε να μοιραζόμαστε με τις μητέρες τις ιστορίες των τοκετών τους! Συχνά ήταν πολύ συγκινητικές στιγμές και δένονταν γυναίκες που φαινομενικά δεν είχαν τίποτε κοινό μεταξύ τους! (εδώ βέβαια πάλι θέλει προσοχή να έχουμε στο νου μας ότι «ενώνουμε» γυναίκες αντί να τις «χωρίζουμε», σοκάροντας ή καυχούμενες ότι θηλάσαμε τόσα χρόνια, ή γεννήσαμε στο σπίτι, ή μοιραζόμενες πληροφορίες με προκλητικό τρόπο. Αυτή η προκλητική στάση έχει σίγουρα θέση στη ζωή μας, είναι η επαναστατική μας πλευρά, που μπορούμε να την διοχετεύσουμε κατάλληλα, ώστε να έχει και τα επιθυμητά αποτελέσματα!

Η ενημέρωση για τον καινούργιο ρόλο της βοηθού μητρότητας γίνεται πολύ ωραία και από στόμα σε στόμα – γυναίκες που είχαν εμπειρίες με βοηθό μητρότητας μπορούν να τη μοιραστούν και να τη διαδώσουν.

Όσο για την πρώτη επαφή με τη βοηθό μητρότητας, θεωρώ σημαντικότατο να φροντίσει η γυναίκα να γνωρίσει τη βοηθό μητρότητας που θα τη συνοδεύσει είτε στο τοκετό της, είτε μετά στην περίοδο της λοχείας της. Θα είναι ένα άτομο που θα τη δει σε πολύ προσωπικές στιγμές, και η παρουσία της, το τι θα κάνει και τι δεν θα κάνει μπορεί να επηρεάσει την εμπειρία του τοκετού της και μετά. Ανάλογα με τον χαρακτήρα και τις ανάγκες της γυναίκες, μπορεί να θέλει να εξοικειωθεί μαζί της όσον αφορά την αφή, τη μυρωδιά της, την προσέγγισή της. Δεν είναι απαραίτητο να γίνει μια ‘τυπική συνέντευξη’ όπου η βοηθός μητρότητας θα παραθέσει λεπτομερώς τα διπλώματά της, την εμπειρία της κτλ (αν και αυτό δεν αποκλείεται, ανάλογα με τη γυναίκα), αλλά πιο πολύ να σημειώσει την αίσθησή της μετά τη συνάντηση, αν της ταιριάζει σαν άνθρωπος. Μπορεί να χρειαστούν περισσότερες συναντήσεις. Μπορεί να χρειαστεί να γνωρίσει περισσότερες από μία, ή να αρκεστεί στην πρώτη που θα συναντήσει, αν τη θεωρήσει ικανοποιητική. Όσο προχωράει η σχέση, θα πάρει στοιχεία για την προσέγγισή της από την προσωπική και τηλεφωνική τους επικοινωνία, πιθανόν από ιστορίες άλλων γυναικών που έχει συνεργαστεί, πώς ανταποκρίνεται στις ανάγκες της, τι αποκομίζει και τι πιστεύει ότι θα αποκομίσει.

Για το αν χρειάζεται βοηθό μητρότητας μια γυναίκα, αυτό και πάλι θα αποφασιστεί μέσα από τη δική της προσωπική αίσθηση, αλλά ίσως και από εμπειρίες άλλων γυναικών.

Πρέπει να τηρεί κάποιες προϋποθέσεις μια γυναίκα για να ασχοληθεί με το επάγγελμα;

Προσωπικά θεωρώ μεγάλο πλεονέκτημα και μέρος της εκπαίδευσης της βοηθού μητρότητας το να είσαι μητέρα. Έχω όμως γνωρίσει ευαίσθητες και ικανές βοηθούς μητρότητας που δεν είναι μητέρες, και δεν θα ήθελα να τις αποκλείσω από τον κύκλο μας! Επίσης δεν θα ήθελα να αποκλείσω μητέρες που έχουν γεννήσει ή μεγαλώσει τα παιδιά τους με πολλούς διαφορετικούς τρόπους! Σημασία έχει να μπορούμε να βρίσκουμε τα κοινά μας σημεία και να μαθαίνουμε η μία από την άλλη, όχι να φτιάξουμε αντίπαλα στρατόπεδα μαμάδων, ανάλογα με τις αντιλήψεις τους.