Φυσιολογικός τοκετός μετά από καισαρική τομή (VBAC)

Το παρακάτω κείμενο επέλεξε, μετέφρασε και επιμελήθηκε η Μαρία Ανδρεουλάκη το 1997 μετά από επικοινωνία με μία από τις συγγραφείς (Penny Simkin) και τον οργανισμό ICEA (International Childbirth Education Association). Το κείμενο χρησιμοποιήθηκε για αρκετά χρόνια ως πηγή πληροφόρησης για τον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική. Παρακαλώ σημειώστε ότι, ενώ περιέχει σημαντικές και έγκυρες πληροφορίες, κάποια από τα στατιστικά στοιχεία που αναφέρονται μπορεί να μην ισχύουν αυτή τη στιγμή (τελευταία αναθεώρηση του άρθρου: 1992). Για πρόσφατες έρευνες σχετικά με τον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική, ακολουθήστε τους σχετικούς συνδέσμους.

Η φυσιολογική γέννα για μια γυναίκα που έχει γεννήσει παλιότερα με καισαρική έχει αρχίσει να γίνεται όλο και πιο συνηθισμένο φαινόμενο, αφού γονείς και γιατροί τώρα πια αμφισβητούν ότι η καισαρική είναι αναγκαία στους επόμενους τοκετούς της γυναίκας. Αυτό το σημαντικό θέμα αξίζει να διερευνηθεί εξετάζοντας ένα γενικότερο πλαίσιο.

Τις τελευταίες δεκαετίες ο τοκετός με καισαρική έχει αυξηθεί όσο ποτέ άλλοτε. Στις Η.Π.Α. σήμερα το 1/4 σχεδόν των μωρών γεννιούνται με καισαρική. Πολλές από τις καισαρικές γίνονται επειδή προηγήθηκε καισαρική σε παλιότερο τοκετό. Γεννιέται λοιπό το ερώτημα: είναι άραγε όλες αυτές οι καισαρικές απαραίτητες και δεοντολογικά σωστές; Μέχρι πρόσφατα στη Βόρεια Αμερική δεν υπήρχε καν η πιθανότητα μιας φυσιολογικής γέννας μετά από καισαρική, παρόλο που ήταν συνηθισμένη στην Ευρώπη και σε άλλες χώρες για πολλά χρόνια. Οι γιατροί δίσταζαν πολύ να ενθαρρύνουν το λεγόμενο VBAC ή «φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική» (Vaginal Birth After Cesarean), κυρίως επειδή δεν είχαν τις γνώσεις που χρειάζονται γι’ αυτή την περίπτωση.

Παρόλα αυτά, στις ιατρικά προηγμένες χώρες, πολλές γυναίκες που είχαν βιώσει την καισαρική τομή, άρχισαν οι ίδιες να ζητούν φυσιολογικό τοκετό στις επόμενες γέννες τους. Αντίστοιχα πολλοί γιατροί αισθάνονταν άβολα με την τόσο γρήγορη άνοδο του ποσοστού των καισαρικών και προσπάθησαν να ανταποκριθούν. Σήμερα τα ιατρικά εγχειρίδια περιλαμβάνουν πολλές καλομελετημένες έρευνες που δείχνουν ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι κίνδυνοι από μια επιλεκτική καισαρική που έχει αποφασιστεί με βάση τις ενδείξεις μιας προηγούμενης εγκυμοσύνης και καισαρικής είναι μεγαλύτεροι από τους κινδύνους του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική. Με άλλα λόγια, μια γυναίκα που επιθυμεί να γεννήσει φυσιολογικά δεν παίρνει παράλογο ρίσκο. Στην πραγματικότητα μάλιστα, πολλοί γιατροί και κρατικά στελέχη στις Η.Π.Α. και στον Καναδά πιστεύουν ότι η ιατρική μέριμνα πρέπει να περιλαμβάνει την υποστήριξη του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική για όλες σχεδόν τις γυναίκες που έχουν κάνει προηγούμενη καισαρική τομή.

Εσείς τι σκέφτεστε; Αν προτιμάτε μια φυσιολογική γέννα μετά από καισαρική τομή, ίσως έχετε κάποιες ανησυχίες. Η απόφαση απαιτεί προσοχή και σκέψη, συνεργασία με άτομα υποστήριξης ιατρικά καταρτισμένα, και μελέτη κάθε διαθέσιμης πληροφορίας. Ο σκοπός αυτού του φυλλαδίου είναι να ερευνήσει τις αλήθειες, τα οφέλη και τους κινδύνους του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική, ώστε να μπορέσετε να πάρετε μια απόφαση βασισμένη στη γνώση, και να προετοιμάσετε κατάλληλα τον εαυτό σας.

Οφέλη

Για ποιους λόγους θα προτιμούσατε τη φυσιολογική γέννα αντί για μια καισαρική; Σε πολλές χώρες το προτείνει ο γιατρός, ή το απαιτεί η ασφαλιστική εταιρία. Η προηγούμενη καισαρική σας μπορεί να σας δυσκόλεψε ψυχολογικά ή σωματικά. Μπορεί να είχατε παρενέργειες από τα φάρμακα ή την αναισθησία. Μπορεί να αναρωτιέστε αν η καισαρική ήταν πραγματικά απαραίτητη. Ίσως δεν σας άρεσε ο αναγκαστικός αποχωρισμός από το μωρό και τον σύντροφό σας. Μπορεί να αισθανθήκατε παραβιασμένη, ή ίσως όχι “ολοκληρωμένη”, όπως θα ήσασταν με τον φυσιολογικό τοκετό.

Μπορεί να μην αισθάνεστε άσχημα με την προηγούμενη καισαρική, αλλά να θέλετε αυτή τη φορά να αποφύγετε τον κίνδυνο μιας τόσο μεγάλης και σοβαρής εγχείρησης. Η φροντίδα του νεογέννητου αλλά και των άλλων παιδιών είναι πολύ ευκολότερη μετά από μια φυσιολογική γέννα. Όλα αυτά είναι λογικό να σας κάνουν να προτιμήσετε τον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική. Τα οφέλη είναι πολλά και αποδεδειγμένα.

Σε πρόσφατη έρευνα φαίνεται ότι 55-85% των γυναικών που επιχειρούν φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική τα καταφέρνουν. Το χαμηλότερο ποσοστό 55% είναι από έρευνες με μεγάλη αναλογία γυναικών με προβλήματα τόσο υγείας όσο και κοινωνικά-οικονομικά. Το υψηλότερο ποσοστό 85% είναι από έρευνες σε ομάδες κυρίως υγιών γυναικών μεσαίας τάξης με καλή προγεννητική φροντίδα.

Παρότι η μητρική θνησιμότητα είναι χαμηλή, είναι δύο φορές πιθανότερη στην καισαρική μετά από μια πρώτη καισαρική, παρά στον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική. Τα ποσοστά μόλυνσης της μητέρας από καισαρική είναι της τάξεως του 10-65%. Τα αντίστοιχα ποσοστά είναι πολύ χαμηλότερα στον φυσιολογικό τοκετό.

Η θνησιμότητα του μωρού στον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική είναι χαμηλότερη από όλες τις άλλες περιπτώσεις θνησιμότητας. Επιπλέον, οι θάνατοι βρεφών που έχουν παρουσιαστεί στις περιπτώσεις φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική δεν οφείλονται σε επιπλοκές του φυσιολογικού τοκετού, αλλά σε άλλα αίτια όπως το μικρό βάρος. Οι περισσότεροι ερευνητές έχουν καταλήξει ότι κάθε γυναίκα με προηγούμενη καισαρική μπορεί να γεννήσει φυσιολογικά εφόσον η προηγούμενη τομή της μήτρας είναι χαμηλή και οριζόντια, και επίσης αν οι λόγοι που έκαναν αναγκαία την προηγούμενη καισαρική δεν συντρέχουν πια.

Ο χρόνος στο νοσοκομείο, η περίοδος ανάρρωσης, ο πόνος μετά τη γέννα, τα έξοδα, είναι όλα σε χαμηλότερα επίπεδα στην περίπτωση μιας φυσιολογικής γέννας. Αν η καισαρική είναι προγραμματισμένη με επιλογή της μητέρας (δηλαδή το μωρό γεννιέται σε καθορισμένη ημερομηνία κατόπιν ραντεβού πριν αρχίσουν οι συστολές), αυξάνεται η πιθανότητα να γεννηθεί πρόωρα ή να έχει αναπνευστικά προβλήματα. Αν η μητέρα ξεκινήσει τον τοκετό φυσιολογικά, οι παραπάνω πιθανότητες ελαττώνονται. Οι ειδικοί γνωρίζουν ότι η φυσική εξέλιξη του τοκετού βοηθάει να προσαρμοστεί το μωρό στη ζωή έξω από τη μήτρα, αφού οι συστολές της μήτρας διεγείρουν την έκκριση ορμονών (όπως αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης) που βοηθούν το μωρό να αναπνέει καλύτερα, να διατηρεί τη θερμοκρασία του, και να είναι ξύπνιο και ήρεμο για αρκετή ώρα μετά τη γέννα.

Μετά από μια καισαρική το μωρό μεταφέρεται συνήθως σε χωριστό θάλαμο για παρατήρηση και τοποθετείται σε θερμοκοιτίδα, πράγμα που ελαττώνει σημαντικά το χρόνο που μπορούν να περάσουν οι γονείς με το νεογέννητο μωρό τους, στιγμές που είναι ανεπανάληπτες. Τα μωρά που έχουν γεννηθεί φυσιολογικά μένουν συνήθως με τους γονείς τους μετά τη γέννα. Στις περισσότερες μητέρες που έχουν υποστεί καισαρική χορηγείται συνήθως κάποιο ηρεμιστικό για ναυτία ή τρεμούλες. Αυτά τα φάρμακα φέρνουν υπνηλία και παρεμβαίνουν στη πρώτη επαφή της γυναίκας με το μωρό της.

Μια άλλη λιγότερο φανερή ωφέλεια του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική είναι ότι αναπτύσσεται σε υψηλό βαθμό η αίσθηση ότι η γυναίκα ελέγχει και συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία του τοκετού της, αφού έχει ενημερωθεί πλήρως για τις δυνατότητες, τους κινδύνους και τα οφέλη. Έτσι λαμβάνει ενεργό μέρος στη λήψη της απόφασης, κι αυτό είναι πολύ ωραία αίσθηση!

Κίνδυνοι

Παρόλες τις ισχυρές αποδείξεις της ασφάλειας του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική, ο κίνδυνος ρήξης της μήτρας παραμένει το βασικό επιχείρημα εναντίον του. Αυτό το θέμα πρέπει να εξετάζεται από όλες τις πλευρές. Και μόνο η λέξη “ρήξη” προκαλεί σε όλους μας φοβερές εικόνες. Τι σημαίνει “ρήξη” στην πραγματικότητα και πόσο σοβαρό κίνδυνο αποτελεί άραγε στον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική;

Η ρήξη της μήτρας, ένας όρος μάλλον ατυχής, αναφέρεται σε οποιαδήποτε διάνοιξη (διάρρηξη) των τοιχωμάτων της μήτρας. Η τέλεια ρήξη της μήτρας που είναι η πιο επικίνδυνη επιπλοκή λόγω των καταστροφικών της συνεπειών, είναι πάρα πολύ σπάνια και ΔΕΝ είναι πιο πιθανή στις περιπτώσεις φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική σε σύγκριση με άλλα είδη τοκετού. Είναι μάλιστα πιο πιθανό μια τέτοια ρήξη να παρουσιαστεί όχι σε γυναίκες με προηγούμενη καισαρική, αλλά σε εκείνες που η μήτρα τους έχει αποδυναμωθεί από πολλαπλές εγκυμοσύνες, ή που κατοπονείται από μεγάλη δόση τεχνητής ωκυτοκίνης κατά τον τοκετό. Επιπλέον, ρήξη μήτρας παρουσιάζεται πιο συχνά σε γυναίκες χωρίς προηγούμενη καισαρική, οι οποίες δεν έχουν ακόμη μπει στη φάση των συστολών. Αν ανοίξει η ουλή της προηγούμενης καισαρικής σε έναν φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική, πρόκειται συνήθως για ατελή διάνοιξη, που σημαίνει ότι η ουλή λεπταίνει, δημιουργώντας κάτι σαν “παραθυράκι” (μικρή ρήξη) στο σημείο της ουλής, ή ότι μικρό μέρος της ουλής ανοίγει. Οι περισσότερες από τις διανοίξεις είναι ασυμπτωματικές – δεν είναι επώδυνες και δεν συνοδεύονται από εμβρυακή δυσχέρεια ή αιμορραγία – και συνήθως επουλώνονται από μόνες τους χωρίς επέμβαση. Εδώ χρειάζεται να πούμε ότι η μητρική θνησιμότητα, αν και πολύ χαμηλή γενικά, είναι υψηλότερη σε γυναίκες που έχουν ιστορικό επαναλαμβανόμενων καισαρικών σε σύγκριση με τις γυναίκες που γεννούν φυσιολογικά. Εάν συμβεί σημαντικό άνοιγμα της ουλής όσο προχωρεί ένας φυσιολογικός τοκετός, το πιο πιθανό είναι να αποφασιστεί τότε καισαρική και το άνοιγμα να διορθωθεί.

Μερικές φορές, μια “ασυμπτωματική διάνοιξη” ή μικρή ρήξη ανακαλύπτεται μετά τη γέννα, όταν ο γιατρός κάνει εσωτερική εξέταση και ψηλαφεί την ουλή. Όμως αυτή η εξέταση τείνει να περιοριστεί γιατί είναι επώδυνη και δεν βοηθάει στην επούλωση.

Πόσο πιθανή είναι μια ρήξη της μήτρας ή διάνοιξη ουλής από προηγούμενη καισαρική; Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες που περιλαμβάνουν την περίπτωση των ασυμπτωματικών διανοίξεων ο κίνδυνος είναι μικρότερος από 3 στις 1000 γυναίκες με χαμηλές οριζόντιες τομές (στην κάτω μοίρα της μήτρας, κοντά στον τράχηλο) που δοκιμάζουν φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική. Ο κίνδυνος είναι λίγο μεγαλύτερος σε γυναίκες με τομή ψηλότερα στη μήτρα. Οι περισσότερες γυναίκες σήμερα έχουν χαμηλή τομή. Εσείς και ο γιατρός σας πρέπει να ελέγξετε τον ιατρικό φάκελο για να διαπιστώσετε τι είδους τομή έχετε. Η τομή στο δέρμα δεν σημαίνει απαραίτητα αντίστοιχη τομή της μήτρας, γι’ αυτό δεν μπορείτε να είστε βέβαιη κοιτάζοντας απλώς την κοιλιά σας. Η χαμηλή οριζόντια τομή φαίνεται να επουλώνεται καλύτερα από μια χαμηλή κάθετη τομή, και επίσης υφίσταται λιγότερη καταπόνηση κατά τον τοκετό. Παρόλα αυτά, πολλοί γιατροί συνιστούν ανεπιφύλακτα τον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική, ακόμη και αν το είδος της τομής είναι άγνωστο – οπότε αξίζει τον κόπο να το ψάξετε.

Οι στατιστικές δείχνουν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική είναι μια επόμενη καισαρική. Οι επαναλαμβανόμενες καισαρικές αντιπροσωπεύουν ένα 30%-40% όλων των καισαρικών σήμερα, ενώ στη Βόρειο Αμερική λιγότερο από 20% των γυναικών κάνουν φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική. Είναι φανερό ότι αν γίνονται λιγότερες επιλεκτικές επαναλαμβανόμενες καισαρικές και πολύ περισσότεροι φυσιολογικοί τοκετοί μετά από καισαρική βελτιώνονται τα ποσοστά μητρικής θνησιμότητας και καισαρικών και οι γυναίκες έχουν καλύτερες εμπειρίες γέννας. Και πράγματι, ο φυσιολογικός τοκετός μετά από καισαρική έχει αρχίσει να γίνεται πολύ συνηθισμένη πρακτική στις ΗΠΑ και στον Καναδά.

[Απόσπασμααπότο “Birth After Cesarean- The Medical Facts” του Bruce L. Flamm, σελ. 105-6:

Ο μόνος σοβαρός κίνδυνος του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική είναι η πλήρης ρήξη της μήτρας. Το ποσοστό εμφάνισης αυτής της επιπλοκής είναι πολύ μικρό. Από την άλλη μεριά, πολλά εξίσου σοβαρά προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν κατά τον τοκετό σε γυναίκες που δεν έχουν κάνει προηγούμενη καισαρική, συμπεριλαμβανομένων των παρακάτω παραδειγμάτων:

Επιπλοκή	ποσοστό εμφάνισης
Πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα	1/100
Πρόδρομος πλακούντας (όταν ο πλακούντας φράσσει τη γεννητική οδό)	1/200
Εμβρυακή δυσχέρεια (όψιμες επιβραδύνσεις και βραδυκαρδία)	1-5/100
Προβολή ισχιακή ή εγκάρσια (κατά την ενεργητική φάση του τοκετού)	2-3/100
Πρόπτωση ομφαλίδας	1/100

Υπάρχουν λοιπόν πολλοί λόγοι που θα καθιστούσαν αναγκαία μια επείγουσα παρέμβαση κατά τον τοκετό. Η κάθε μία από τις παραπάνω επιπλοκές μπορεί να εμφανιστεί εξίσου συχνά με τη ρήξη της μήτρας στον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική. Αρκετές είναι και πιο συχνές. Επομένως, η πιθανότητα να χρειαστεί επείγουσα παρέμβαση μια έγκυος που κάνει φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική δεν είναι πρακτικά μεγαλύτερη από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη έγκυο.]

Ποιες γυναίκες μπορούν να γεννήσουν φυσιολογικά μετά από καισαρική;

Η ερώτηση θα έπρεπε ίσως να είναι “Ποιες ΔΕΝ θα μπορούσαν;” αφού σήμερα πολλές από τις παλιότερες αντενδείξεις για τον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική έχουν απορριφθεί ή αναθεωρηθεί. Οι ιατρικές έρευνες ποικίλουν ανάλογα με τη γεωγραφία και την εκπαίδευση, την πείρα και τις ιατρικές πρακτικές, καθώς και την προθυμία τους να αποδεχτούν νέες απόψεις. Το Αμερικανικό Κολέγιο Μαιευτικής και Γυναικολογίας, που υποστηρίζει ένθερμα τον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική, προσφέρει τα εξής κριτήρια-οδηγίες:

• Δεν πρέπει να υφίστανται οι ενδείξεις που έκαναν απαραίτητη την πρώτη καισαρική
• Η προηγούμενη τομή στη μήτρα να είναι οριζόντια και χαμηλή
• Η εγκυμοσύνη να είναι φυσιολογική.
• Να γίνεται προσεκτική χρήση τεχνητής ωκυτοκίνης σε περίπτωση ενίσχυσης του τοκετού.
• Να γίνεται προσεκτική και τακτική παρακολούθηση των καρδιακών παλμών του εμβρύου και άλλων ενδείξεων κατά τον τοκετό.
• Να υπάρχει δυνατότητα χρήσης αναισθησίας και χειρουργείου επί 24ώρου βάσεως. Τα νοσοκομεία με μαιευτικό τμήμα πρέπει να πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις ώστε να αντιμετωπίζουν κάθε είδους επείγουσες καταστάσεις. Εάν το δικό σας νοσοκομείο σας πει ότι δεν μπορεί να προσφέρει αυτή την κάλυψη, τότε πρέπει να βρείτε άλλο νοσοκομείο.
• Να γνωρίζει η μητέρα ότι μπορεί να χρειαστεί γενική αναισθησία σε περίπτωση σοβαρών προβλημάτων, και άμεση καισαρική.

Οι λόγοι για τους οποίους έγινε η πρώτη καισαρική ενδέχεται να επηρεάσουν σημαντικά την απόφαση για φυσιολογικό τοκετό στο μέλλον. Αν οι λόγοι συντρέχον ακόμη, ίσως ο φυσιολογικός τοκετός μετά από καισαρική να μην είναι ασφαλής επιλογή. Για παράδειγμα ο ζαχαρώδης διαβήτης, η χρόνια υπέρταση, μια σοβαρή δυσαναλογία της λεκάνης (αν και η διάγνωση του τελευταίου έχει πάρει υπερβολικές διαστάσεις, και συχνά αξίζει τον κόπο να εξασφαλίσετε μια ανεξάρτητη δεύτερη γνώμη), όλοι αυτοί οι λόγοι θεωρούνται συχνά ενδείξεις για καισαρική τομή. Ο έρπης των γεννητικών οργάνων ή μια χρόνια νόσος με συμπτώματα που έρχονται και παρέρχονται μπορεί να βρίσκεται σε έξαρση κοντά στην υπολογιζόμενη ημερομηνία τοκετού, αν όμως δεν έχετε συμπτώματα όταν αρχίσουν οι συστολές είναι δυνατόν να γεννήσετε φυσιολογικά. Ο έρπης των γεννητικών οργάνων έχει αρχίσει αντιμετωπίζεται διαφορετικά και η σύγχρονη τάση είναι να γίνονται λιγότερες καισαρικές γι’ αυτή την αιτία.

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο λόγος που έκανε αναγκαία μια καισαρική δεν συνεχίζει να υφίσταται στην επόμενη εγκυμοσύνη. Κάποια παραδείγματα ενδείξεων που δεν επαναλαμβάνονται συμπεριλαμβάνουν:

• Δυσαναλογία κεφαλής και λεκάνης (CPD), όταν το κεφάλι του μωρού δεν χωράει να περάσει από τη γεννητική οδό.
• Ισχιακή προβολή.
• Άλλες ανώμαλες προβολές όπως εγκάρσια ή οπίσθιες θέσεις.
• Ανεπιτυχής πρόκληση τοκετού.
• Εμβρυακή δυσχέρεια.
• Πρόδρομος πλακούντας.
• Αποκόλληση πλακούντα.
• Προεκλαμψία.
• Πρόπτωση ομφαλίδας.
• Πολλαπλή κύηση.

Στην περίπτωση ισχιακής προβολής οι περισσότεροι γιατροί προτιμούν καισαρική εκτός αν το μωρό γυρίσει πριν αρχίσουν οι συστολές. Το μωρό μπορεί συχνά να βοηθηθεί ώστε να γυρίσει σε κεφαλική προβολή με σωματική άσκηση (όπου η γυναίκα ξαπλώνει με τη λεκάνη ψηλότερα από το κεφάλι και το θώρακα), ή με έναν ιατρικό χειρισμό που λέγεται εξωτερικός μετασχηματισμός (όπου ο γιατρός γυρίζει το μωρό μέσω των κοιλιακών τοιχωμάτων).

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει σε μια πολύ κοινή διάγνωση που καταλήγει σε καισαρική, τη δυστοκία (δύσκολο τοκετό). Η ευρεία διάγνωση της δυστοκίας είναι ασφαής και χρησιμοιποιείται σε πολλές περιπτώσεις:

• Εμβρυοπυελική δυσαναλογία (CPD).

• Παρατεταμένος τοκετός.
• Έλλειψη προόδου κατά τον τοκετό.
• Αναστολή του τοκετού.
• Ατονία της μήτρας.
• Παρατεταμένο δεύτερο στάδιο.

Οι παραπάνω περιπτώσεις δεν μπορούν να διαγνωστούν προκαταβολικά. Μόνο με το πέρασμα του χρόνου μπορεί κάποιος να ξέρει αν ο τοκετός θα εξελιχθεί. Το ερώτημα είναι, πόσο μπορεί κανείς να περιμένει; Στο παρελθόν οι γιατροί περίμεναν περισσότερο και χρησιμοποιούσαν πιο συντηρητικές μεθόδους, όπως το να αφήσουν τη μητέρα να αναπαυθεί σταματώντας τις συστολές της μήτρας με φάρμακα. Μερικοί από αυτούς τους παρατεταμένους τοκετούς κατέληγαν σε δύσκολες γέννες με εμβρυουλκό, που συχνά προκαλούσαν μεγαλύτερη ζημιά στο έμβρυο και ίσως και στη μητέρα από μια καισαρική με τον τρόπο που διεξάγεται σήμερα. Σήμερα οι καισαρικές χρησιμοποιούνται σε δύσκολους τοκετούς γιατί η καισαρική είναι τώρα πιο ασφαλής από ποτέ. Σήμερα κάποιοι γιατροί χρησιμοποιούν πέραν του δέοντος τη διάγνωση της δυστοκίας, διαγνώσκοντάς τη πρώιμα, πριν ακόμη η γυναίκα φτάσει στην ενεργητική φάση του τοκετού (διαστολή 5 εκατοστών). Πιστεύουν ότι δεν έχει νόημα να περιμένουν να δουν αν ο τοκετός θα προχωρήσει φυσιολογικά, αφού η αναμονή αυτή δεν έχει ούτε χρηματικό ούτε χρονικό όφελος. Για αυτούς τους λόγους ο αριθμός καισαρικών λόγω δυστοκίας έχει αυξηθεί πολύ.

Συμπερασματικά, αν είχατε υποστεί καισαρική λόγω δυστοκίας πρέπει να ξέρετε ότι οι λόγοι που προκάλεσαν τη δυστοκία (ακόμη και δυσαναλογία) δεν επαναλαμβάνονται σε επόμενη εγκυμοσύνη. Σύμφωνα με έρευνες προηγούμενη δυστοκία δεν πρέπει να αποκλείει τη δυνατότητα φυσιολογικής γέννας. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες γυναίκες με προηγούμενη δυστοκία μπορούν να γεννήσουν φυσιολογικά σε επόμενες γέννες.
Μια ρήξη μήτρας μετά από καισαρική που έγινε λόγω δυστοκίας είναι ακόμα πιο απίθανη από ρήξη μετά από καισαρική που ενδείχθηκε για άλλους λόγους. Και αυτό γιατί το κάτω μέρος της μήτρας είχε την ευκαιρία να διασταλεί και να λεπτύνει κατά τη διάρκεια του προηγούμενου τοκετού, πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα να τοποθετηθεί η τομή χαμηλότερα, όπου έχει ελάχιστες πιθανότητες να ανοίξει. Αν η καισαρική σας έγινε λόγω δυστοκίας ενημερωθείτε όσο μπορείτε καλύτερα για τους τρόπους αντιμετώπισης ενός παρατεταμένου τοκετού, γιατί υπάρχει περίπτωση να είναι αυτός ο δικός σας τρόπος να γεννάτε.

Γυναίκες που έχουν γεννήσει φυσιολογικά πριν από καισαρική έχουν ιδιαίτερα υψηλή πιθανότητα να ξαναγεννήσουν φυσιολογικά σε επόμενο τοκετό. Κι αυτό γιατί έχουν αυτό που ονομάζεται “δοκιμασμένη λεκάνη”. Και αν έχετε κάνει δύο ή περισσότερες καισαρικές; Οι ιατρικές έρευνες δείχνουν ότι είναι εξίσου ασφαλές να γεννήσετε φυσιολογικά μετά από δύο ή περισσότερες καισαρικές όσο είναι μετά από μία. Πολλές γυναίκες γεννούν μετά από πολλαπλές καισαρικές, αλλά πρέπει συχνά να ψάξουν πολύ για να βρουν ιατρικό προσωπικό και νοσοκομεία με πείρα και διάθεση υποστήριξης. Αν είναι σημαντικό για εσάς να γεννήσετε φυσιολογικά, αξίζει τον κόπο να ερευνήσετε αυτή τη δυνατότητα, άσχετα με το πόσες προηγούμενες καισαρικές έχετε κάνει.

Ο Φόβος

Στη διαδικασία της απόφασης για φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική είναι πιθανό να βρεθείτε αντιμέτωπες με κάποιους φόβους. Αυτό είναι φυσιολογικό. Το άγνωστο έχει την ικανότητα να μας φοβίζει, και μπορεί να πιάσετε τον εαυτό σας να φοβάται τον πόνο, έναν παρατεταμένο τοκετό, πιθανές επιπλοκές, τη δοκιμασία μιας καινούριας και ασυνήθιστης πορείας, την αποτυχία, μια ακόμη καισαρική… Ο κατάλογος μπορεί να είναι ατελείωτος. Τουλάχιστον η καισαρική είναι μια γνωστή εμπειρία, και ξέρετε λίγο πολύ τι να περιμένετε. Με την προοπτική του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική μπορεί να αισθάνεστε μεγάλη μοναξιά και να αμφιβάλλετε για την ικανότητά σας να τα καταφέρετε. Κατά κάποιο τρόπο μπορεί να σας φαίνεται ευκολότερο να επαναλάβετε μια γνωστή, έστω και άχαρη και επικίνδυνη εμπειρία, παρά να ξεκινήσετε με τελείως καινούργια και άγνωστα δεδομένα.

Κάθε γυναίκα έχει φόβους για τη γέννα της. Επιπλέον, ήδη κάποιοι από τους φόβους σας βγήκαν αληθινοί στη προηγούμενη γέννα σας, όταν κάτι “πήγε στραβά” και χρειάστηκε καισαρική. Για ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών όμως αυτός ο δρόμος προς το άγνωστο αποτελεί και έναν ασφαλή και επιθυμητό τρόπο να γεννήσουν. Συζητείστε αυτά που νιώθετε με άλλες γυναίκες που έκαναν φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική, με το γιατρό σας, τη μαία, τους συμβούλους τοκετού. Διαβάστε όσο περισσότερο μπορείτε και παρακολουθήστε μαθήματα για φυσιολογικό τοκετό. Η αντιμετώπιση και συζήτηση των συναισθημάτων σας βοηθάει να δείτε πιο σφαιρικά τα πράγματα. Και αυτό είναι πολύτιμη προετοιμασία για τον τοκετό σας.

Πώς να αυξήσετε την πιθανότητα επιτυχίας του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική

Ο γιατρός ή η μαία που θα σας υποστηρίξουν στην απόφαση σας παίζουν μεγάλο ρόλο στην επιτυχία ενός φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική. Αν ο γιατρός σας δυσανασχετεί ή αισθάνεται ότι είναι επικίνδυνος, είναι πολύ πιθανό ότι η παραμικρή παραλλαγή στη ροή του τοκετού σας θα τον οδηγήσει να προτείνει καισαρική. Από την άλλη πλευρά, πολλοί γιατροί και μαίες πιστεύουν στην ασφάλεια και τη σοφία του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική και έχουν μεγάλη αυτοπεποίθηση, πείρα και ικανότητα. Αξίζει να αλλάξετε γιατρό μέχρι να βρείτε κάποιον που να μπορεί αληθινά να σας βοηθήσει. Ο καλύτερος τρόπος να βρείτε τον κατάλληλο γιατρό ή μαία είναι να ρωτάτε: ρωτήστε συμβούλους περιγεννητικής φροντίδας. Ρωτήστε σε νοσοκομεία. Ρωτήστε φίλους. Πηγαίνετε σε ομάδες υποστήριξης, συνέδρια τοκετών ή σεμινάρια στη περιοχή σας.

Θα είναι επίσης πολύ βοηθητικό αν το προσωπικό του νοσοκομείου όπου σκοπεύετε να γεννήσετε και οι κανονισμοί του επιτρέπουν τον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική, αν οι τακτικές τους εξατομικεύονται και δεν είναι πολύ απαγορευτικές. Μπορεί να σας πληροφορήσουν για παράδειγμα ότι δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για τον τοκετό σας την αίθουσα τοκετού (αλλά πρέπει να είστε αναγκαστικά στο χειρουργείο), ή ότι, αν σας επιτραπεί δοκιμασία τοκετού όπως λέγεται, πρέπει από τον κανονισμό του νοσοκομείου να γίνεται συνεχόμενη παρακολούθηση των εμβρυακών παλμών με ηλεκτρονική καρδιοτοκογραφία και ενδοφλέβια χρήση υγρών. Αυτές και άλλες παρεμβάσεις μπορεί να καθυστερήσουν τον τοκετό, ή να εμποδίσουν τη χρήση μεθόδων που θα μπορούσατε να ακολουθήσετε για να βελτιώσετε τον τοκετό ή για να αισθανθείτε πιο άνετα.

Τα παυσίπονα μερικές φορές επιβραδύνουν τις συστολές ή φέρνουν υπνηλία, και σας δυσκολεύουν να σκεφτείτε καθαρά ή να κινηθείτε όπως θα θέλατε. Η επισκληρίδιος αναισθησία αποδυναμώνει το αντανακλαστικό της εξώθησης και την αποτελεσματικότητα των εξωθήσεων.

Μηχανήματα που σας κρατούν καθηλωμένη στο κρεβάτι, όπως η ηλεκτρονική καρδιοτοκογραφία ή τα λεγόμενα μαιευτικά “μπουμ” που χρησιμοποιούνται κατά την εξώθηση μπορούν να σας εμποδίσουν να βρείτε τη στάση που σας βολεύει ή που θα διευκολύνει την εξέλιξη του τοκετού. Αν αυτές οι παρεμβάσεις κριθούν απαραίτητες για σας ή για την ασφάλεια του μωρού, τότε θα χρειαστείτε υποστήριξη για να διαλέξετε τις λιγότερο παρεμβατικές επιλογές. Αν οι καρδιακοί παλμοί του μωρού είναι κανονικοί, η μαία μπορεί να κρίνει ότι είναι ασφαλές να αποσυνδέσει τoν καρδιοτοκογράφο για μερικά λεπτά έως και μία ώρα, δίνοντάς σας έτσι την ευκαιρία να περπατήσετε, να πάτε στην τουαλέτα, ή να καθίσετε λίγη ώρα στο μπάνιο. Αν όχι, τότε το εσωτερικό μόνιτορ, όταν μπαίνει σε προχωρημένα στάδια τοκετού, περιορίζει την κίνησή σας λιγότερο από όσο το εξωτερικό – με το μειονέκτημα όμως ότι απαιτεί ρήξη των μεμβρανών. Οι οροί, αντί να κρέμονται πάνω από το κρεβάτι, μπορούν να κρέμονται σε εξάρτημα με ροδάκια, ώστε να μπορείτε να περπατήσετε. Θα χρειαστείτε λίγα ή καθόλου παυσίπονα αν είστε καλά προετοιμασμένη και έχετε καλή υποστήριξη, αν ο τοκετός σας δεν έχει μεγάλη διάρκεια, και αν δεν γίνουν επώδυνοι χειρισμοί.

Σκεφτείτε επίσης τη δυνατότητα παρουσίας ενός δεύτερου ατόμου υποστήριξης, ιδιαίτερα αν ο σύντροφός σας δεν έχει άλλη εμπειρία τοκετού εκτός από την προηγούμενη καισαρική σας, ή αν έχει αμφιβολίες για την απόφασή σας να προσπαθήσετε να γεννήσετε φυσιολογικά, ή για το αν θα τα καταφέρετε, ή, το σημαντικότερο, αν εσείς ή ο σύντροφός σας έχετε αμφιβολίες για την ικανότητά του να προσφέρει αρκετή υποστήριξη. Πολλές γυναίκες που δοκιμάζουν τον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική ζητάν ένα επιπλέον άτομο για να βοηθήσει και εκείνες και τον σύντροφό τους. Αυτό το άτομο πρέπει να έχει γνώση και εμπειρία. Μπορεί να είναι κάποια/ος επαγγελματίας βοηθός τοκετού, κάποιος ειδικός για την προετοιμασία του τοκετού σας, μια μαία ή νοσηλεύτρια[1], ή μια στενή φίλη που θέλει να παρακολουθήσει τα μαθήματα προετοιμασίας και να εξασκηθεί μαζί σας. Αυτό το άτομο δεν αντικαθιστά κατά κανένα τρόπο τον σύντροφό σας, απλώς προσθέτει τη δική της οπτική γωνία, γνώση και εμπειρία στον χώρο της γέννησης.

Ενδέχεται το άτομο που σας παρακολουθεί να συμφωνήσει να περάσετε τα αρχικά στάδια του τοκετού στο σπίτι σας, με μια μαία ή νοσηλεύτρια που θα εξετάζει εσάς και το μωρό, και θα σας βοηθήσει να αποφασίσετε πότε να πάτε στο νοσοκομείο. Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να αυξήσετε την αίσθηση του φυσιολογικού στην εμπειρία του τοκετού σας, να αποφύγετε να φτάσετε πολύ νωρίς στο νοσοκομείο, και να αποφύγετε την υπερβολική χρήση αγχογόνων παρεμβάσεων και διαδικασιών στα πρώτα στάδια του τοκετού.

Μην έχετε γύρω σας ανθρώπους που έχουν αμφιβολίες, φοβούνται, ή διαφωνούν να κάνετε φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική. Χρειάζεστε άτομα που θα σας υποστηρίξουν και θα σας βοηθήσουν. Ακόμη και αν σχεδιάζετε να χρησιμοποιήσετε φαρμακευτική αναλγησία, παρακολουθήστε μαθήματα προετοιμασίας για τοκετό που δίνουν έμφαση στην πλήρη προετοιμασία για φυσικό τοκετό, τρόπους αντιμετώπισης του πόνου, τρόπους να διευκολύνετε τη διαδικασία του τοκετού, και πώς μπορεί να βοηθήσει ο σύντροφός σας. Αυτά τα μαθήματα ελαττώνουν την ανάγκη σας για αναλγησία και αυξάνουν τον βαθμό συμμετοχής σας.

Το πλάνο τοκετού

Αφού αποφασίσετε ως προς τον γιατρό, το νοσοκομείο, κάποιο άτομο για ψυχολογική υποστήριξη στον τοκετό, και τα μαθήματα προετοιμασίας για τοκετό, το επόμενο βήμα είναι να κάνετε ένα πλάνο τοκετού. Το αρχικό πλάνο θα είναι για τον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική, αλλά χρειάζεται επίσης να επισυνάψετε και ένα ‘εφεδρικό’ πλάνο με τις προτιμήσεις σας για καισαρική, αν αυτή κριθεί απαραίτητη.

Πρώτα από όλα κάνετε μια ανασκόπηση του προηγούμενου τοκετού και της καισαρικής σας, και σημειώστε σε μια λίστα όλα όσα σας άρεσαν και αυτά που δεν σας άρεσαν. Πόσα από τα πράγματα που δεν σας άρεσαν μπορούσατε να είχατε αποφύγει και πόσα όχι;
Για παράδειγμα, αν ο τοκετός ήταν πολύ μακρύς, εξαντλητικός και αποκαρδιωτικός, υπήρχε κάτι που θα μπορούσε να είχε γίνει ή να μην είχε γίνει που θα τον είχε κάνει πιο ανεκτό; Για παράδειγμα, περισσότερη ώρα στο σπίτι στα πρώτα στάδια του τοκετού, περπάτημα, λιγότερο παρεμβατική ιατρική αντιμετώπιση, καλύτερη συναισθηματική υποστήριξη, χρήση κάποιων στάσεων (γονατιστή στα τέσσερα, βαθύ κάθισμα), καλύτερη προετοιμασία, περισσότερη γνώση, άλλη προσέγγιση στην αντιμετώπιση του πόνου, ή διαφορετική χρήση της αναλγησίας;

Εκτιμείστε προσεκτικά τη λίστα σας και αποφασίστε τι ακριβώς θα προτιμούσατε αυτή τη φορά. Να είστε ρεαλίστριες και ευέλικτες. Μετά από μια απογοητευτική καισαρική, κάποιες γυναίκες εξιδανικεύουν τη φυσιολογική γέννα φανταζόμενες μια ιδανική μεταφυσική εμπειρία, ενώ είναι πιο πιθανό να είναι επώδυνη και κουραστική. Πολύ σπάνια η εμπειρία της γέννας είναι “τέλεια” για μια γυναίκα. Σχεδόν πάντα υπάρχουν πράγματα που θα ευχόταν να είχαν γίνει διαφορετικά. Γνωρίζοντας τι να περιμένετε και πώς να προετοιμαστείτε γι’ αυτά, η εμπειρία σας είναι πιο πιθανό να σας προσφέρει βαθιά ικανοποίηση. Τα μαθήματα προετοιμασίας για τον τοκετό και τα πολλά καλά βιβλία που κυκλοφορούν σήμερα θα σας βοηθήσουν. Όπως επίσης θα βοηθήσουν και κάποιες ιδιαίτερες συναντήσεις με μια σύμβουλο περιγεννητικής φροντίδας ή μια μαία, ή συζητήσεις σε ομάδες με άλλους γονείς που θέλουν να δοκιμάσουν ή δοκίμασαν τον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική. Δημιουργώντας ρεαλιστικές προσδοκίες θα κάνετε την εμπειρία της γέννας σας πιο θετική και ικανοποιητική.

Κατόπιν ταξινομείστε τα στοιχεία στη λίστα σας με σειρά προτεραιότητας. Συμπεριλάβετε αυτά που σας άρεσαν στην προηγούμενη γέννα και άλλα που θα θέλατε αυτή τη φορά. Τι είναι πιο σημαντικό για σας; Προφανώς η υγεία της μητέρας και του μωρού είναι τα πιο σημαντικά και θα είναι η πρώτη σας προτεραιότητα. Άλλα σημαντικά σημεία μπορεί να είναι ένας φυσιολογικός τοκετός, αποφυγή της περινεοτομής, ελάχιστη παρέμβαση, ή το να έχετε δίπλα σας την αδελφή σας. Το ζήτημα είναι να σχεδιάσετε το πλάνο τοκετού έτσι ώστε να συνδυάζει ασφάλεια, ένα υποστηρικτικό περιβάλλον και να είναι ευπροσάρμοστο.

Ποιες επιλογές μπορείτε να έχετε

• Παρουσία του συντρόφου σας σε όλη τη διάρκεια του τοκετού.
• Αυθόρμητη έναρξη του τοκετού.
• Ελευθερία στην εναλλαγή στάσεων, συμπεριλαμβανομένων των όρθιων στάσεων, κατά το δεύτερο στάδιο του τοκετού.
• Ελάχιστη χρήση παυσίπονων και παρεμβάσεων που επιβάλλει η ρουτίνα του νοσοκομείου.
• Πλήρης ενημέρωση για την πρόοδο του τοκετού και την κατάσταση της υγείας σας -της δικής σας και του μωρού σας- σε όλη τη διάρκεια του τοκετού.
• Παρουσία ενός ατόμου υποστήριξης σε όλη τη διάρκεια του τοκετού.
• Να μην αποχωριστείτε το νεογέννητο.
• Συνδιαμονή με το μωρό σας. Παραμονή του συντρόφου σας μαζί σας στη διάρκεια της νύχτας.

Όταν αποφασίσετε ποια πράγματα θεωρείτε εσείς σημαντικά, είστε έτοιμη να συζητήσετε το περιεχόμενο της λίστας σας με το άτομο που σας παρακολουθεί ιατρικά. Αν διαπιστώσετε ότι διαφωνεί μαζί σας στο θέμα του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική γενικότερα, ή ότι δεν είναι αρκετά ευαίσθητος στις ανάγκες σας, ή δεν είναι διατεθειμένος να αναθεωρήσει σημεία ζωτικής σημασίας για σας, σκεφτείτε να αναζητήσετε κάποιο άλλο άτομο με το οποίο θα έχετε καλύτερη συνεργασία. Αν όμως το άτομο που σας παρακολουθεί είναι γενικά υποστηρικτικό ως προς τις επιλογές σας, τότε να είστε ανοιχτή στο να συζητήσετε όποιες ανησυχίες τυχόν έχει, και στο βαθμό που αυτό είναι δυνατόν, αλλάξτε το πλάνο σας ώστε να είστε και οι δύο σύμφωνοι.

Όταν έχετε καταλήξει σε ένα κοινώς αποδεκτό πλάνο τοκετού, ζητείστε να συμπεριληφθεί στον ιατρικό σας φάκελο (που θα σταλεί στο νοσοκομείο πριν την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού σας). Αυτό σας εξασφαλίζει στην περίπτωση που ο γιατρός σας δεν μπορεί να παρευρεθεί στον τοκετό. Τότε ο αντικαταστάτης του θα ξέρει τις προτιμήσεις σας, καθώς και ότι αυτές έχουν εγκριθεί από τον προσωπικό σας γιατρό. Το προσωπικό του νοσοκομείου θα μπορεί επίσης να συμβουλευτεί το πλάνο. Η αίθουσα τοκετού δεν είναι κατάλληλος χώρος διαπραγματεύσεων για ένα καινούργιο πλάνο γέννας!

Συναισθηματικά εμπόδια στον τοκετό

Μια μεγάλη ψυχολογική πρόκληση που αντιμετωπίζει η γυναίκα στην περίπτωση του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική είναι ότι χρειάζεται να αισθάνεται αυτοπεποίθηση ότι θα έχει φυσιολογική γέννα, ενώ συγχρόνως αντιμετωπίζει την πιθανότητα μιας ακόμα καισαρικής. Πολλές γυναίκες δυσκολεύονται να προετοιμαστούν και για τις δύο περιπτώσεις ταυτόχρονα, με αποτέλεσμα να αρχίζουν να αμφιβάλλουν για τον εαυτό τους. Αν αυτές οι αμφιβολίες έλθουν στην επιφάνεια κατά τον τοκετό, ενδέχεται να χάσετε την εμπιστοσύνη σας και να είστε πιο ευάλωτη να τα “παρατήσετε”.

Υπάρχουν κάποια στάδια στον τοκετό όπου μπορεί να έχετε ιδιαίτερη αγωνία, επιπρόσθετη στις συνηθισμένες αγωνίες ενός τοκετού. Αν γνωρίζετε αυτά τα στάδια από πριν και ξέρετε πώς να τα αντιμετωπίσετε, θα είστε λιγότερο ευάλωτη.

Αρχικά στάδια του τοκετού. Κατά κάποιο τρόπο, αυτή είναι η “στιγμή της αλήθειας” όταν μπαίνετε στη διαδικασία του τοκετού σωματικά και συναισθηματικά. Μπορεί να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας, να έχετε αγωνία, και να βιάζεστε να χρησιμοποιήσετε τεχνικές αναπνοής. Έτσι μπορεί να νιώσετε πιο πολύ πόνο και να νομίζετε ότι είστε σε πιο προχωρημένο στάδιο απ’ ό,τι είστε στην πραγματικότητα. Είναι αποκαρδιωτικό να μάθετε ότι έχετε μόνο 2 ή 3 εκατοστά διαστολή μετά από πολλές ώρες συστολών. Μπορεί να βρεθείτε στον πειρασμό να τα παρατήσετε κάτω από αυτές τις συνθήκες. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί πως σε μια έρευνα βρέθηκε ότι οι περισσότερες γυναίκες που δοκιμάζουν φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική και δεν τα καταφέρνουν κάνουν καισαρική μέσα σε 5 ώρες από την αρχή του τοκετού.

Γνωρίζοντας αυτή την πιθανότητα, τι πρέπει να κάνετε; Πρώτα απ’ όλα παραμείνετε ήρεμη. Προσπαθήστε να μην επικεντρώνετε όλη σας την προσοχή στον τοκετό σας. Μην αφήνετε τον εαυτό σας να σφιχτεί κατά τη διάρκεια των συστολών. Ο σύντροφός σας μπορεί να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο βοηθώντας σας να παραμείνετε χαλαρή. Η αναπνοή σας πρέπει να είναι αργή και ήρεμη. Χρησιμοποιείστε μασάζ, ένα ντους ή μπάνιο και κάντε πράγματα που θα σας αποσπάσουν την προσοχή (παιχνίδια, μια βόλτα, συζήτηση, τηλεόραση, κλπ.) για να αποφύγετε τις υπερβολικές αντιδράσεις στα πρώτα στάδια του τοκετού. Αν δείτε ότι αντιδράτε υπερβολικά, χρειάζεται να ανανεώσετε τις δυνάμεις σας, να πάρετε τη βοήθεια που χρειάζεστε από τον σύντροφό σας, το άτομο υποστήριξης και το νοσοκομειακό προσωπικό, και να “επαναφέρετε την προσοχή σας στον τράχηλό σας”.

Αναμνήσεις από τον προηγούμενο τοκετό. Μπορεί να πιάσετε τον εαυτό σας να πηγαίνετε με το νου σας πίσω στο παρελθόν. Πιθανόν γεγονότα στη διάρκεια του τοκετού σας να προκαλέσουν άσχημους συνειρμούς ή φόβους. Κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο. Κάτι τέτοιο δεν είναι παράξενο. Αναγνωρίζοντας και συζητώντας αυτά τα πισωγυρίσματα θα σας βοηθήσει να διαχωρίσετε τον προηγούμενο τοκετό από τον τωρινό. Ο σύντροφός σας μπορεί να έχει κάποια παρόμοια εμπειρία. Είναι καλύτερο να το συζητήσει με κάποιον άλλον εκτός από σας, αλλά είναι εξίσου σημαντικό να διαχωρίσει τους δύο τοκετούς μέσα στο μυαλό του.

Φτάνοντας στο σημείο που έγινε η καισαρική την προηγούμενη φορά. Αυτό το στάδιο (όταν η διαστολή έχει προχωρήσει αρκετά) αποτελεί συχνά ένα συναισθηματικό εμπόδιο. Πριν φτάσετε σ’ αυτό το σημείο είναι πιθανό να αισθάνεσθε ανήσυχη και λιγότερο αισιόδοξη. Όταν ξεπεράσετε αυτό το σημείο μπορεί να νιώσετε ένα νέο κύμα αυτοπεποίθησης.

Φόβος απογοήτευσης αν καταλήξετε ξανά σε καισαρική. Μπορεί να μην θέλετε να αφήσετε τον εαυτό σας να ελπίζει, με την αίσθηση ότι δύσκολα θα αντιμετωπίσετε την απογοήτευση από μια ακόμη καισαρική. Μερικές γυναίκες και οι σύντροφοί τους δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους να πάρουν στα σοβαρά τα μαθήματα προετοιμασίας, ή να εξασκηθούν ιδιαίτερα. Κι αυτό για να προστατεύσουν τους εαυτούς τους από το αίσθημα ενός μεγάλου κενού αν τελικά δεν καταστεί δυνατή μια φυσιολογική γέννα.

Παρότι πρόκειται για μια συνηθισμένη και δικαιολογημένη αντίδραση, αυτός ο φόβος της απογοήτευσης πρέπει να αντιμετωπιστεί πριν τον τοκετό. Μπορεί ο φόβος να είναι αρκετά μεγάλος ώστε να σας οδηγήσει σε μια μοιρολατρική προσέγγιση. “Αν τα καταφέρω και γεννήσω φυσιολογικά, έχει καλώς. Αν όμως ο τοκετός δυσκολέψει δεν θέλω να συνεχίσω την προσπάθεια. Απλώς θα κάνω μια ακόμη καισαρική.” Μόνο εσείς μπορείτε να αποφασίσετε πόσο θα επενδύσετε στον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική.

Τον φόβο της απογοήτευσης μπορείτε να τον αντιμετωπίσετε ως εξής:

1. Αναγνωρίστε τον και μοιραστείτε τον με άλλους.
2. Εξασφαλίστε γιατρό και άλλο προσωπικό που διαθέτει αισιοδοξία και θα σας υποστηρίξει στον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική.
3. Φροντίστε να έχετε δίπλα σας στη γέννα τον σύντροφό σας και άτομα υποστήριξης άτομα που γνωρίζετε καλά και εμπιστεύεστε, και που θα σας δώσουν κουράγιο και ελπίδα αν εσείς τα έχετε χάσει.

Είναι πολύ δύσκολο να βρούμε την ισορροπία μεταξύ των επιθυμιών μας (ενεργής προετοιμασία για φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική) και της αποδοχής μιας ακόμη καισαρικής. Αυτό χρειάζεται να το βρει μόνη της η κάθε γυναίκα. Στην προετοιμασία σας θα βοηθήσει πολύ να μάθετε να μοιράζεστε αυτά που αισθάνεσθε με τα άτομα που θα σας υποστηρίξουν.

Επίλογος και Περίληψη

Ελπίζουμε ότι η γέννα σας θα σας φέρει ένα υγιές μωρό, και υγεία και βαθιά ικανοποίηση για εσάς την ίδια. Και ελπίζουμε ότι το μωρό σας θα γεννηθεί φυσιολογικά. Αυτές είναι εικόνες που εύκολα αποδεχόμαστε. Αν όμως ο τοκετός σας είναι δύσκολος, ή αν κάνετε καισαρική; Θα αισθανθείτε καταρρακωμένη, πληγωμένη και απογοητευμένη, ή θα αισθανθείτε καλά που τουλάχιστον προσπαθήσατε; Οι περισσότερες γυναίκες μπορούν να αποδεχθούν ένα απογοητευτικό αποτέλεσμα, εφόσον έχουν ενημερωθεί και προετοιμαστεί καλά, εάν τους φέρθηκαν με σεβασμό, εάν πήραν μέρος στη λήψη των αποφάσεων, και αν είχαν την ευκαιρία να προσπαθήσουν για μια φυσιολογική γέννα. Όταν μια γυναίκα αισθάνεται ότι έχει αποτύχει, ή ότι θα μπορούσε ή θα έπρεπε να είχε κάνει κάτι διαφορετικό συχνά συσχετίζεται με το ότι ο τοκετός της ήταν έξω από τον έλεγχό της, ότι δεν της επέτρεψαν να έχει λόγο στο τι θα γίνει σε εκείνη και στο μωρό της. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ο γιατρός και το προσωπικό δεν μπορούν να εξηγήσουν τι συμβαίνει και για ποιο λόγο, και να επιχειρήσουν κάτι διαφορετικό για να διορθώσουν κάποιο πρόβλημα. Μια καλά προετοιμασμένη γυναίκα μπορεί να πάρει λογικές αποφάσεις, εκτός από την περίπτωση που είναι υπό την επήρεια ισχυρών φαρμάκων, ή σε περιπτώσεις επείγοντος κινδύνου.
Ακόμη και αν ο τοκετός σας φέρει συναισθήματα απογοήτευσης, βοηθάει η σκέψη ότι κάνατε ό,τι καλύτερο μπορούσατε για σας και το μωρό σας κάτω από τις συγκεκριμένες συνθήκες, και δεν σημαίνει ότι αποτύχατε. Ποτέ δεν είναι αποτυχημένη μια γυναίκα που κρατά ένα νεογέννητο στην αγκαλιά της, ή που έχει προσπαθήσει πολύ για κάτι που πιστεύει.

Η εμπειρία της γέννας, ενώ είναι σημαντική αυτή καθεαυτή, είναι μόνο η αρχή μιας ολόκληρης ζωής από σημαντικές εμπειρίες με το μωρό, από τη βρεφική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση. Οποιοδήποτε κι αν είναι το αποτέλεσμα, ο σωστός προγραμματισμός, η συμμετοχή σας στη λήψη αποφάσεων και ο ενεργός ρόλος, από μέρους σας και από μέρους του συντρόφου σας, στον τοκετό σας θα σας δώσουν τη δύναμη να συνεχίσετε μετά τη γέννα με θετικά συναισθήματα και με αισιοδοξία για το μέλλον.

Με λίγα λόγια, παρότι δεν είναι δυνατό για κάθε γυναίκα με προηγούμενη καισαρική να γεννήσει φυσιολογικά, οι περισσότερες γυναίκες μπορούν. Τα βασικά κριτήρια είναι: να έχουν ξεπεραστεί οι ενδείξεις που οδήγησαν στην προηγούμενη καισαρική, να έχετε καλή υποστήριξη από το γιατρό και το νοσοκομείο, και να έχετε προετοιμαστεί με ολοκληρωμένο τρόπο. Ακόμη και αν δεν ανήκετε στην πιο ευνοϊκή κατηγορία (με μία μόνο προηγούμενη καισαρική και με χαμηλή οριζόντια τομή), είναι πιθανό να μπορείτε να γεννήσετε φυσιολογικά. Πρέπει να είστε προετοιμασμένες να ενημερωθείτε, να κατανοήσετε και να πάρετε μέρος σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν την εγκυμοσύνη και τον τοκετό σας. Πάνω απ’ όλα, να πιστεύετε ότι το σώμα σας είναι φτιαγμένο για να γεννήσει. Φροντίστε να έχετε γύρω σας θετικούς ανθρώπους με θετικές σκέψεις. Αντιμετωπίστε τους φόβους, δεχτείτε τον πόνο σαν μέρος της διαδικασίας, και σαν κάτι που μπορείτε να ελέγξετε, και φέρτε στο μυαλό σας εικόνες με το μωρό και τον εαυτό σας σε απόλυτη υγεία. Μιλήστε με άλλους γονείς που δοκιμάζουν τον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική. Για πολλά ζευγάρια ένα από τα πιο σημαντικά βήματα είναι να έχουν δίπλα τους ένα άτομο υποστήριξης. Η καλή προγεννητική αγωγή είναι επίσης πάρα πολύ σημαντική. Αν αποφασίσετε να κάνετε ξανά καισαρική, σκεφτείτε το ενδεχόμενο να αφήσετε τον τοκετό να ξεκινήσει από μόνος του, ώστε να είστε σίγουρη ότι το μωρό είναι πράγματι ώριμο να γεννηθεί. Πάνω απ’ όλα, να στέλνετε σκέψεις αγάπης στο μωρό και στον εαυτό σας καθημερινά. Είναι εξαιρετικά σημαντική δουλειά να μεγαλώνετε μέσα σας και να γεννήσετε ένα μωρό. Και γι’ αυτό αξίζετε ό,τι καλύτερο.

Συγγραφείς: Marianne Brorup Weston, Penny Simkin & Kathy Keolker (copyright 1981, 1987, 1992), δημοσιευμένοαπότο ICEA (International Childbirth Education Association Inc.).

Μετάφραση: Μαρία Ανδρεουλάκη, μετά από άδεια του εκδότη.

ΣχετικήΒιβλιογραφία:

1. Wainer-Cohen, N, Edner, Lj: "Silent Knife - Caesarian Prevention and Vaginal Birth after Caesarean" (Bergin & Garvey, 1983)

2. Lawrence Beech, B. A.: "VBAC - Vaginal Birth After Caesarean or Very Big Authority Challenge?" (AIMS Journal, VOl 8 No 1, Spring 1996)

3. Flamm, B.L.: "Birth after Cesarean - the Medical Facts"

4. Goer H.: "Obstetric Myths versus Research Realities - A Guide to the Medical Literature" (Bergin & Garvey, 1995).

---

[1] Στην Αμερική υπάρχει ειδικότητα μαιευτικής νοσηλευτικής (nursemidwife) καθιστώντας έτσι τις νοσηλεύτριες με ειδικότητα στη μαιευτική ικανές να παρακολουθήσουν έναν φυσιολογικό τοκετό. Στην Ελλάδα αυτό δεν ισχύει.