Στάσεις στη διάρκεια του τοκετού 

Σε όλο τον κόσμο και για χιλιάδες χρόνια οι γυναίκες γεννούσαν σε διάφορες στάσεις, όρθιες, καθιστές, συνήθως με κάποια στήριξη. Σε όλες τις φυλές, Αφρικανική, Αμερικανική, Ασιατική, Ευρωπαϊκή ή άλλη, οι γυναίκες έπαιρναν τις ίδιες όρθιες στάσεις του κορμού.

Για τις πρωτόγονες γυναίκες αυτές οι στάσεις ήταν αυθόρμητες και φυσικές.

Οι ιστορικοί επιβεβαιώνουν τις μαρτυρίες των εθνολόγων που θεωρούν την όρθια στάση ως την επικρατέστερη μέσα στο πέρασμα του χρόνου.

Οι περισσότερες γυναίκες του σύγχρονου βιομηχανοποιημένου κόσμου περιορίζονται κατά τον τοκετό τους στα νοσοκομεία, σε ύπτια ή ημιύπτια θέση. Η τακτική αυτή είναι αλόγιστη και περιττή. Μ' αυτό τον τρόπο η γέννα στα σύγχρονα νοσοκομεία και μαιευτήρια γίνεται καθημερινά μια πολύπλοκη και δαπανηρή υπόθεση που μετατρέπει μια απολύτως φυσιολογική σωματική λειτουργία σε ιατρική διαδικασία και την επίτοκο γυναίκα σε μια παθητική ασθενή.

Οι έρευνες αποκαλύπτουν πως η ύπτια θέση κατά τον τοκετό έχει σοβαρά μειονεκτήματα:

• η ύπτια θέση είναι η μόνη η οποία έχει σαν αποτέλεσμα να συμπιέζονται τα μεγάλα αγγεία που βρίσκονται κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης. Η συμπίεση της μεγάλης αρτηρίας της καρδιάς (κατιούσα αορτή)  μπορεί να προκαλέσει δυσχέρεια στο έμβρυο με την παρεμπόδιση της κυκλοφορίας του αίματος προς τη μήτρα και τον πλακούντα. Η συμπίεση των μεγάλων φλεβών που οδηγούν στην καρδιά (κάτω κοίλη φλέβα) φράζει την επιστροφή του αίματος συμβάλοντας στην πιθανότητα υπότασης και άλλων κυκλοφοριακών προβλημάτων και αυξάνει τον κίνδυνο αιμορραγίας.
• με την ύπτια θέση δεν αξιοποιείται η ευκινησία των μυών και των αρθρώσεων της λεκάνης, το βάρος του σώματος που πέφτει πάνω στο ιερό οστούν περιορίζει την ευκινησία του και μειώνει στο ελάχιστο δυνατό τη διάμετρο της εξόδου της λεκάνης, δηλαδή την απόσταση μεταξύ της ηβικής σύμφυσης και του κόκκυγα, προκαλώντας απώλεια περίπου 30% του ανοίγματος σε σύγκριση με το βαθύ κάθισμα, υποβασταζόμενο ή μη, και τη γονατιστή με κλίση προς τα εμπρός στάση.
• με την ύπτια θέση αγνοείται και δεν αξιοποιείται ο νόμος της βαρύτητας: είναι ευκολότερο για οποιοδήποτε αντικείμενο να πέσει με κατεύθυνση προς την επιφάνεια της γης παρά να κινηθεί παράλληλα προς αυτή. Η ώθηση του αγέννητου μωρού καθέτως προς τη γη είναι ευκολότερη από την ώθησή του οριζοντίως, γιατί έτσι σπαταλάται ενέργεια, καταβάλλεται μεγαλύτερη προσπάθεια, προκαλείται περιττός πόνος, και αυξάνεται η διάρκεια του τοκετού.
• στην ύπτια θέση κατά την εξώθηση τεντώνονται άνισα οι ιστοί του περινέου κι έτσι αυξάνεται ο κίνδυνος ρήξης του και η ανάγκη περινεοτομής, όπως αυξάνονται φυσικά και η ένταση και ο πόνος.
• δεν συμπιέζονται τα αιμοφόρα αγγεία
• η λεκάνη έχει πλήρη ευκινησία
• το σώμα λειτουργεί σε αρμονία με τον νόμο της βαρύτητας
• ο φυσικός ρυθμός και η συνέχεια της γέννας δεν διασπώνται
• τα κύματα της μήτρας είναι πιο δυνατά, πιο ρυθμικά και συχνότερα
• προάγεται το ομαλό άνοιγμα του τραχήλου
• υπάρχει δυνατότητα πλήρους χαλάρωσης στο χρόνο μεταξύ των κυμάτων ενώ η πίεση που αναπτύσσεται μέσα στη μήτρα είναι σταθερά υψηλότερη.
• το πρώτο και το δεύτερο στάδιο του τοκετού έχουν μικρότερη διάρκεια
• υπάρχει μεγαλύτερη σωματική άνεση, λιγότερη ένταση και συνεπώς μικρότερη ανάγκη αναλγησίας
• η κατάσταση του νεογέννητου είναι καλύτερη
• οι γυναίκες αισθάνονται ότι συμμετέχουν πλήρως, έχουν τον έλεγχο του τοκετού τους και βιώνουν συχνότερατη γέννα τους σαν μια υπέροχη και ενδυναμωτική εμπειρία

Μια στάση γέννας λοιπόν είναι φυσιολογική και αποτελεσματική όταν:

• δεν συμπιέζονται τα αιμοφόρα αγγεία

• η λεκάνη έχει πλήρη ευκινησία

• το σώμα λειτουργεί σε αρμονία με τον νόμο της βαρύτητας

Κατά τη διάρκεια του τοκετού η αλλαγή στάσεων είναι πιο σημαντική από την επιλογή μίας και μοναδικής στάσης, και οι εναλλαγές αυτές καλό είναι να καθορίζονται και από τη γνώση της επιτόκου αλλά κυρίως από το ένστικτό της. Πιστεύουμε (όπως δείχνουν πολυάριθμες έρευνες των τελευταίων 50 ετών) πως όταν ο τοκετός είναι ενεργός από την πλευρά της γυναίκας που γεννάει, έχει τα εξής πλεονεκτήματα:

• ο φυσικός ρυθμός και η συνέχεια της γέννας δεν διασπώνται
• τα κύματα της μήτρας είναι πιο δυνατά, πιο ρυθμικά και συχνότερα
• προάγεται το ομαλό άνοιγμα του τραχήλου
• υπάρχει δυνατότητα πλήρους χαλάρωσης στον χρόνο μεταξύ των κυμάτων ενώ η πίεση που αναπτύσσεται μέσα στη μήτρα είναι σταθερά υψηλότερη.
• το πρώτο και το δεύτερο στάδιο του τοκετού έχουν μικρότερη διάρκεια
• υπάρχει μεγαλύτερη σωματική άνεση, λιγότερη ένταση και συνεπώς μικρότερη ανάγκη αναλγησίας
• η κατάσταση του νεογέννητου είναι καλύτερη
• οι γυναίκες αισθάνονται ότι συμμετέχουν πλήρως, έχουν τον έλεγχο του τοκετού τους και βιώνουν συχνότερα τη γέννα τους σαν μια υπέροχη και ενδυναμωτική εμπειρία

Μετά από έναν τέτοιο τοκετό η μητέρα αισθάνεται ότι έχει γεννήσει και όχι ότι έχει υποστεί εξαγωγή του μωρού από το σώμα της. Εκείνη και το βρέφος έχουν συμμετάσχει πλήρως στη γέννηση και είναι και οι δύο ξύπνιοι χωρίς νάρκωση και φάρμακα και υγιείς όταν κοιτάζονται για πρώτη φορά. Έτσι δημιουργείται ο καλύτερος δυνατός δεσμός μητέρας-παιδιού.

Όσες γυναίκες έχουν βιώσει έναν τέτοιο ενεργό τοκετό και όσοι ήταν μάρτυρες παθητικών και τοκετών με ενεργή συμμετοχή δεν έχουν καμιά αμφιβολία ότι  ο ενεργός τοκετός είναι ευκολότερος, ασφαλέστερος και αποτελεί μεγαλύτερη ανταμοιβή για τη μητέρα και το παιδί. Ο τρόπος που έρχονται τα παιδιά μας στον κόσμο επηρεάζει τη ζωή τους και κάθε βελτίωση στην εμπειρία της γέννας μάς βοηθάει να κάνουμε τον κόσμο μας καλύτερο. Όταν μιλάμε για φυσικό τοκετό αναφερόμαστε συνήθως στον τοκετό χωρίς φαρμακευτικές παρεμβάσεις, ενώ ο ενεργός τοκετός είναι κυριολεκτικά ένας φυσικός τοκετός.

J. & A. Balaskas, 1982, "Manifesto", μετάφραση και επεξεργασία κειμένου: Ευαγγελία Φιλιππάκη, 2017